10.04.2018

UK’nin nükleer düzenleyici otoritesi Office for Nuclear Regulation (ONR), Hinkley Point C nükleer santralinde EDF Energy’nin yönetimsel hatalarının güvenlik zafiyetlerine neden olabileceğini söyledi. Müfettiş, tedarik zinciri yönetiminde bazı sıkıntılar tespit etmiş. ONR raporu burada.

Ayrıca, Hinkley ile aynı tip olan ve yine EDF tarafından yapılan Flamanville nükleer santralindeki kaynak sorununun da düşünülenden daha kötü ortaya çıktı. EDF, Hindistan’ın 10 adet üçüncü nesil tasarım EPR nükleer santral siparişinden 1 tanesini bile teslim etmiş değil.

Aynı EDF, 2035’e kadar 8 milyar € yatırımla 10 GW enerji depolama kapasitesi geliştirmiş olmayı planlıyor.

Nükleer ile alakalı Güney Kore’den ilginç bir örnek paylaşmak istiyrum bu vesileyle (kaynak): Güney Kore’nin elektrik enerjisi üretiminde nükleerin payı %30, kömür %40, gaz %22 ve yenilenebilir ise %4. 24 adet nükleer reaktörün faal olduğu ülkenin Başkanı Moon, 2030 itibariyle yenilenebilir enerjinin payının %20’ye çıkarılacağını taahhüt etmişti. Ülkenin en eski reaktörü Kori 1 geçtiğimiz Haziran ayında kapatılmıştı. Moon, Kori 1’in kapatılma töreninde yaptığı konuşmada erken inşaat aşamasındaki Shin-Kori 5 ve 6 santrallerinin ise devam etmeyeceğini söylemişti. Ancak, muhalefet ve nükleer bilim insanlarının buna karşı çıkması neticesinde rastgele seçilen 471 vatandaştan oluşan bir komitede yapılan oylama sonucunda %59.5 ile santral inşaatının devamı yönünde karar çıktı.


Total’in Shetland’daki gaz platformu Alwyn’da kullanılmak üzere Avusturya firması Taurob tarafından geliştirilen robot (görsel) bu yıl içerisinde platforma yerleştirilecek. Platformda 120 kişi çalışıyor ve robot, gaz kaçaklarını tespit etmekte kullanılacak.


UK’deki shale gas geliştirme çalışmalarında yeni bir aşamaya gelinmiş gözüküyor. Hidrolik çatlatma (fracking) firması Cuadrilla, Lancashire’daki sahada yatay sondajın tamamlandığını duyurdu.


Devletler mi EIA’ya güvenerek politika geliştiriyor, yoksa IEA devlet politikalarına göre mi projeksiyon ortaya koyuyor bir türlü netliğe kavuşmadı anlaşılan. Zira, IEA, Oil Change International adlı bir STK tarafından eleştiriye maruz kalmış ve fosil yakıt endüstrisine bağlı olmakla suçlanıyor.

Herhangi bir yeşilci STK benim nezdimde direk negatif algıya sahip. Bu da onlardan birisi.


Japon SoftBank geçtiğimiz Cuma günü  Kanadalı Nemaska Lithium’un %9.9’luk hissesini satın aldığını duyurdu. Vestel’in 25 GWh/yıl kapasiteli batarya projesi Proje Bazlı Yatırım Teşvik Sistemi kapsamında desteklenecek. Vestel’in yatırım tutarı 28 milyar lira olarak açıklandı.

Oyak Renault’un da 493 milyon liralık hibrit motor üretimi teşvik kapsamında desteklenecek.

Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Karar’ın destekleri arasında faiz veya hibe desteği ile sermaye desteği gibi bugüne kadar sunulmayan kalemler var.

Ben açıkçası projelere sağlanması planlanan sermaye desteğini merak ettim.

Elektrikli araba dönüşümüyle alakalı iki kelam etmek istedim bu vesileyle; ben, bu dönüşümün sektörel bazlı olacağına inanan biriyim. Mesela, servis sektörü, ticari kiralama vs gibi. Uzun vadeli filo kiralama sektörünü özellikle önemli görüyorum; ama üreticilerin üretim kapasitesi de kısıtlı, örneğin Chevy Bolt EV’nin üretim kapasitesi 25-30 bin/yıl kadar. Tesla da üretim adetlerini artırmayı başarmış gibi (bkz), ilk çeyrekte 11730 adet Model S üretilmiş.


Uber, elektrikli bisiklet kiralama işi yapan Jump Bikes’ı 100-200 milyon USD gibi bir bedelle satın aldı. 30 dakikalık kullanım 2$ (+ bazı ilave masraflar varmış).


BNEF New Energy Pioneers 2018 listesinde bildiğim 3 firma var; i) Advanced Microgrid Solutions, ii) Bidgely, iii) LO3 Energy. Bidgely’den özellikle bahsetmek istiyorum; bu firma, energy disaggregation konusunda çalışıyor. 2015 yılındaki araştırmalarına göre %98 doğruluk sağlayabiliyordu. Zamanında kendi çalıştığım enerji şirketine bu gibi cihaz geliştirilmesini önermiş, İTÜ’den firmalarla görüşmüştüm; ama sonuç alamamıştım. Geçtiğimiz günlerde de, geliştirilmesi için görüştüğüm ve “yapamayız” diyen firma (Nuvia) benzer bir cihazı TR piyasasına sunmuştu. Mail atarak tebrik etmiştim ilgili arkadaşları!


Bölgesel gerginlikler Brent petrolün varil fiyatını 70 dolara dayadı. Trump’ın Suriye ile alakalı vereceği karar da merakla bekleniyor.

ABD’nin Rus alüminyum şirketi Rusal’a getirdiği yaptırım sonrası Glencore yüzde 8.75’lik hisse değişimi planını iptal etti. Rusal’ın hisseleri yaptırım kararı sonrası yüzde 40 düşmüştü (2016 Ekim’den bu yana en düşük seviyeye geriledi hisse değeri). Rus parası Ruble de geriliyor.


Citic Resources Holdings, Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi’nde daha fazla rol alabilmek adına Çin’in Kuzeydoğu’sundaki performansı kötü bazı petrol varlıklarını ve maden sahalarını Kazakistan’a satmak ve karşılığında da Kazakistan’daki bazı enerji varlıklarında kendisine hisse devri yapılması üzerine görüşmeler yürütüyor.


Google, tükettiği elektrik enerjisinden daha çok yenilenebilir enerji satın alma hedefini yakaladı. Google’ın kontrata bağlı yenilenebilir enerji kaynaklarının toplam gücü 3 GW. En yakın rakibi Amazon ise 1.2 GW civarında.


British Gas, artan toptan satış fiyatları ve yeşil tarife maliyetlerinin etkisiyle enerji fiyatlarını yüzde 5.5 yükseltti.

Ofgem, Iresa firmasına, 40 dk telefonda bekleme süresi gibi şikayetlere ilişkin hususları çözene kadar yeni müşteri yasağı getirdi. ETKB’nin EDAŞ’lara getirdiği çağrı merkezi standartlarını düşününce ülke olarak bazı konularda hakikaten iyi noktalarda olduğumuzu değerlendirebiliriz.

16.11.2017

AB’de 2009’da yürürlüğe giren CO2 standartları gereği, otomotiv üreticileri, 2021’de 95 gr/km altında CO2 salınımı hedefine ulaşmak zorundalar. Resmi değerlere göre, 2001’de AB’deki salınım 170 gr/km iken, 2016’da 118 gr/km oldu. Ancak, gerçek dünya değerleri ile resmi değerler (üreticilerin bildirdiği lab/etiket değerleri) arasında fark var. Şöyle ki; 2001’den beri yürütülen ve 2016 yılı değerlemesi 14 farklı veri kaynağı ve 1.1 milyon otomotiv üzerinden yapılan çalışmaya göre, otomotiv üreticilerinin etiket CO2 salınımıyla yakıt sarfiyatı gerçek dünya değeri arasındaki fark 2001’de %9 iken, 2016’da %42’ye ulaştı (fark, 2015’e kadar sürekli artmış, 2016’da nispeten azalmış).

Bireysel araçlardaki ortalama fark %40 civarındayken, şirket araçlarındaki fark %45’e ulaşıyor (muhtemelen, şirket araçlarının daha fazla yol yapmasından kaynaklı) ve şaşırtıcı şekilde, rapora göre, plug-in hibrit araçların farkı çok daha fazla (%51).

Bu durum, doğal olarak, yakıt sarfiyatının öngörülenden çok daha fazla olması demek. Rapora göre, yılda ortalama 400€ fazla yakıt harcaması yapılıyor.

Raporun tamamı burada.

Bu rapordan hareketle denilebilir ki, elektrikli arabalar aslında düşünüldüğünden daha çevreci. Peki, elektrikli araçların yaygınlaşmasının önündeki engel nedir; İngiltere’de, 16500 kişi (elektrikli araç sahibi olmayan) arasında yapılan bir araştırmaya göre;

  • Elektrikli araç almanın önündeki engeller; i) menzil, ii) fiyat (yakıt tasarrufu kaynaklı işletme maliyetindeki düşüklüğü dengelemek uzun zaman alıyor), iii) bataryanın dayanıklılığı konusundaki endişe.
  • Gençlerin (24-34 yaş arası) elektrikli araba alma eğilimi yaşlılara göre daha yüksek olmakla birlikte, gençlerin %33’ü elektrikli araba konusunda bir anlayışa sahip olmadıklarını söylemiş.

Otomotiv üreticilerinin elektrikli araç üretme kapasiteleri de çok düşük. Mesela, Hyundai Ioniq’in Ekim ayı üretimi Eylül ayına göre 462 adet düşerek (tablo) 1893 olmuş. Bunun nedeni batarya temininde yaşanan sıkıntı mı, yoksa başka bir şey mi bilmiyorum. Yani, durum bu.

Aynı şey Tesla için de geçerli, teslimat taahhütlerini bir türlü yerine getiremiyor; Amazon perakende ticaret için ne ise, Tesla da otomotiv için o (mu) denilse de teslimat taahhütlerini yerine getiremediği için 6 aylık fiyat beklentisi de Goldman Sachs tarafından 190’dan 180$’a çekilen Tesla (Cuma günkü kapanış değerinden %49 düşük, yani, önümüzdeki 6 ayda hisseler yarı yarıya değer kaybedecek diyor Goldman), sadece marka değeriyle rekabetçiliğini koruyabilecek ve yaktığı nakitleri kasasına geri koyabilecek mi?

FT’nin, Model 3 teslimatında yaşanan sıkıntıları daha iyi anlayabilmek için Tesla eski çalışanlarını da içerir bir dizi kişiyle görüşmelere göre, batarya paketlerinin kurulduğu hat düzgün çalışmadığından montaj elle yapılıyor ve parça tedariklerinde sıkıntılar var.

Elektrikli gelecekle ilgili derleme;

  • E.ON, “freedom is electric” temalı bir film hazırlamış (buradan izlenebilir). E.ON, 2020’de AB genelinde 10 bin şarj ünitesi kurmayı hedefliyor. “Tomorrow is on” demiş.
  • 2018 model Nissan Leaf Japonya’da geçe ay satışa çıktı ve 3629 adet satıldı (Ekim ayı satış tablosuna göre, Japonya’da en çok satılan 19. araba olmuş). Bu arabaya bayılıyorum.
  • Norveç’te e-Golf, Golf’ün birçok modelinden ucuz ve Ekim ayında 1168 adet e-Golf teslim edilmiş ülkede. Tabi bu ucuzluğun arkasında Norveç’in elektrikli araçlardan KDV almamasının etkisi var ve Norveç çok zengin olduğu için KDV almayabilir.
  • Toyota yeni bir reklam filmi yayınlamış, videoda deniyor ki; “We Choose Hybrid” (YouTube). Bu reklamın amacı ne şimdi? Bence şu; Toyota, 1997’den beri hybrid üretiyor, piyasaya da 7 farklı model sürmüş ve 10 milyonu aşkın araç satmış, buradan ciddi gelir elde ediyor, elektrikli araç konusunda da geride kaldı ve fuel-cell teknolojili Mirai de maalesef main-stream olamadı. Mirai’nin baş mühendisi de şöyle demişti zamanında: “Elon Musk is right – it’s better to charge the electric car directly by plugging in.” Hasılı, solid-state batarya odaklı elektrikli araba yatırımları devam ederken hibrit satışlarının aksamaması bağlamında reklam anlamlı.
  • Consumer Reports’a göre, Chevy Bolt, gerçek hayatta 250 mil menzile sahip. EPA menzili ise 238 mil.
  • The International Council on Clean Transportation tarafından 2017’nin Kasım’ında yayınlanan Electric vehicle capitals of the world raporunda önemli şehirlerin elektrikli araç hedefleri derlenmiş.
    • Amsterdam : 2025 itibariyle sıfır emisyon ulaşım
    • Londra : 2020 itibariyle 70 bin, 2025’e kadar da 250 bin ultra-düşük emisyon salınımı araç satışı
    • LA : 2025 itibariyle, trafiğe kayıtlı araçların %10’u elektrikli, 2035’teyse %25’i
    • NY City : 2025 itibariyle %25 elektrikli araç oranı
    • Oslo : 2030 itibariyle sıfır emisyon ulaşım
    • Shenzhen : 2020 itibariyle 120 bin elektrikli araç satışı
    • Tianjin : 2020 itibariyle 30 bin elektrikli araç satışı
    • Rapora göre, Çin’deki şarj istasyonu altyapısının %16-45’i DC hızlı şarj istasyonken, bu oran, şarj istasyonu yoğunluğu en yüksek 2 ülkeden biri olan Hollanda’da %1-2 civarındaymış.

Çad, Glencore şirketine 1.3 milyar $ borçlu ve IMF bu borcun sürdürülebilir olmadığını değerlendiriyor. Glencore, Çad’a sunduğu yeni bir ödeme planıyla faiz oranını 6.75’ten 4’e çekti. Glencore, Çad’a, petrol karşılığında 2014’te 1.45 milyar $ borç vermişti. Petrol fiyatlarında yaşanan düşüş ülkeyi ne hale sokmuş.

120 milyar $ dış borç altında ezilen ve S&P’nin kredi notunu “tercihli temerrüd” durumuna düşürdüğü Venezuela da, petrol fiyatları yüksekken almıştı kredileri; ama şimdi ödeyemiyor.


Suriye Paris İklim Anlaşması’nı 13 Kasım günü onayladı. İlginç.

DOE’nin FERC’e, kömür ve nükleer güç santrallerine yönelik sunduğu NOPR için; FERC’in geçici başkanı Neil Chatterjee, FERC’in uzun vadeli plan yaptığı bir dönemde anılan türdeki santrallerin kapanmasının istenmeyeceğin, zira santraller devre dışı kaldığında onları artık geri getirmenin zor olduğunu vs söyledi.

Muhtemeldir ki, FERC, ara bir çözüm bulmaya çalışacak.


Volvo’nun otomatik fren sistemi adeta hayat kurtarmış (YouTube).

23.10.2017

ABD Çevreyi Koruma Ajansı (US Environmental Protection Agency), namı diğer EPA, 2 çalışanının ve 1 danışmanının bugün düzenlenen iklim değişikliği konferansındaki konuşmasını iptal etmiş.

Global bir eğilim halini alan bu hususta atalarımızın güzel bir sözü var: “at sahibine göre kişner”.


Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Arslan, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Projesi’nde ilk resmi tren seferinin 30 Ekim’de yapılacağını söyledi. 30 Ekim Kars’ın kurtuluş günü.


Geçtiğimiz hafta İskoçya’da işletmeye alınan yüzer rüzgar santraliyle alakalı NatGeo’da çıkan güzel bir yazı burada.


Mitsui O.S.K. Lines (MOL) Japonya, dünyanın en büyük FSRU gemisini teslim aldı. Gemi, 263 bin m3 LNG depolama kapasitesine sahip ve günlük 540 milyon m3 gaz boşaltabiliyor. Gemi, 2017 yılı içerisinde Türkiye’ye de gaz sağlayacak.


Avrupa’da Opel Ampera E adıyla satıylan Chevy Bolt EV konusunda tedarik sıkıntısı yaşayan Opel, bayilere sipariş almamasını söyledi.


Tesla, Deutsch Bank ile daha önce imzaladığı 600 milyon $’lık depo kredi sözleşmesine (warehouse loan agreement) ilave 500 milyonluk kredi daha imzaladı ve bu, satışlarının önemli bir kısmı haline gelen lease programı için kullanılacak.

Ayrıca, haberlere göre, Tesla, Çin Shanghai serbest ticaret bölgesinde %100 sahibi olduğu bir fabrika kurma konusunda otoritelerle anlaştı. Bu arada, Tesla, Shangai’de 50 tane supercharger ünitenin bir arada olduğu bir şarj istasyonu açtı (dünyadaki en büyük). Resim; yakından, geniş açıdan


SSE ve Drax, CO2 vergisinin artırılmasının gerektiğine yönelik mektup yazdı. SSE, UK’nin en büyük ikinci enerji tedarikçisi, Drax ise ülkenin en büyük elektrik üretim santralinin sahibi.


ABD’li shale gas üreticileri, maliyet ne olursa olsun büyüme stratejisinden değer maksimizasyonu stratejisine doğru kayıyor. Bu, artan talebe cevap verme konusunda gecikme ve dolayısıyla fiyatlarda yükselme anlamına gelebilir mi?


Güney kore lideri Moon Jae-in emri üzerine inşaatı Haziran’da durdurulan Shin Kori-5 ve Shin Kori-6 reaktörlerinin inşaatının devam etmesine yönelik devlet komisyon raporu tavsiyesini kabul ederken, nükleer phase out taahhütünü yinelemesi Korea Electric Power Corporation hisselerini %2.3 düşürdü.


Alman otomotiv devlerinin başı beladan kurtulmuyor. Avrupa Birliği ve Almanya Rekabet Otoriteleri VW ile Daimler’i, bir kaç 10 yıldır dizel ve diğer araç teknolojilerinde sabit fiyat uygulaması konusunda anlaştıkları iddiasıyla inceliyor. BMW ofislerinde de inceleme yapılmıştı.


Tespit: Operasyonel filo kiralama piyasasındaki otomobillerin %60’tan fazlası dizel yakıtlı. Dizel bir araç 100 km’de 5 lt yakıt tüketiyorsa, benzinli bir araç 8 lt tüketiyor. Benzinin lt fiyatı 5.3 lira iken, dizel yakıtın fiyatı 4.6 lira civarında.

Elektrikli aracın alım maliyetinin görece yüksekliği, yakıt maliyeti bağlamında dizel aracın benzinli araba göre de avantajlı olması elektrikli arabayı etkiliyor. Dolayısıyla, elektrikli araçların yaygınlaşmasında önemli bir mihenk noktası teşkil edebilir dizel konusundaki tedbirler.

Aşağıdaki tablo yakıt maliyeti konusunda fikir verecektir:

Yakıt
22500 km’de
15 bin km’de
15 bin km’de

Tablo verilerine esas varsayımlar şu şekilde:

  • Yılda 22500 ve 15000 km yol
  • Yakıt tüketimi (şehir içi, elektrikli araç şehir içi kullanımda ideal olduğundan)
    • Dizel 5 lt/100 km
    • Benzin 8 lt/100 km
  • Elektrik tüketimi (kWh/100 km) 16
  • Birim fiyatlar
    • Dizel 4.6 tl/lt
    • Benzin 5.3 tl/lt
  • Elektrik 41.52 kr./kWh (tek terimli tek zamanlı ticarethane fiyatı, fon ve vergiler dâhil)

Airbus modeli li-on batarya yatırımı

Avrupa Birliği, batarya devrimi için Airbus tarzı bir konsorsiyum için devreye bastı. Bunun için, Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Maros Sefcovic, 11 Ekim’de BASF, BMW ve batarya üreticilerinin katılacağı bir etkinlik organize ediyor. Konsorsiyumun 2.2 milyar € fon desteği alması söz konusu.

Konuyla alakalı Bloomberg’de çıkan yazı.


Bu haftanın haberi aşağıdaki 4 tanesinden biri olabilir:

  • 3 Suudi Arabistan’da kırılan güneş ihalesindeki rekor fiyat
  • Arabistan Kralı’nın Rusya’ya tarihi ziyareti.
  • Tesla’nın 260 adet Model 3 üretebilmiş olması
  • Tosbiha’nın 6 dk şarj ile 200 mil gidecek kadar batarya geliştirdiğini iddia etmesi

Detay:

  • Güneş ihalelerinde 1.79 cent/kWh ile yeni bir rekor kırıldı. Suudi Arabistan’da düzenlenen 300 MW’lık ihaleyi Masdar ve EDF 6.69736 halalas (1.79 cent/kWh) birim bedelle kazandı. Önceki rekor 2.42 cent/kWh birim bedelle Abu Dabi’deki ihaleye aitti.
  • Tesla Model 3 üretimini dün yazdım (bkz).
  • Toshiba haberine gelince, bataryanın kapasitesini artırmak vs sorun değil de, esas mesele o şekilde sağlam, dayanıklı ve stabil bir bataryayı üretmekte. Toshiba’nın bataryası bakalım piyasaya çıkacak mı.

Ford CEO’su: “içten yanmalı motor yatırımlarını ⅓ oranında azaltacağız ve bu parayı dha önce duyurduğumuz 4.5 milyar $’lık yatırım için kullanacağız” (bkz).


Dikey eksenli türbin geliştirmek üzere 2010’da kurulan UK merkezli X-Wind Power Ltd battı. Tasfiye memurları şirketin telif haklarını satmaya çalışıyorlar.

Bilgi: Şirketin halen R&D aşamasından üretim ve satış aşamasına geçememiş.


Çin’in Haziran sonu itibariyle güneş kurulu gücü National Energy Administration of China tarafından yayınlandı. Buna göre, kurulu güç 102 GW oldu. 2017’nin ilk yarısında 24.4 GW eklenmiş. 2017’nin ilk yarısındaki üretim ise 51.8 milyar kWh gerçekleşmiş. İddia odur ki, 51.8 milyar kWh’lik üretimin 3.7 milyarı şebeke sorunları nedeniyle israf olmuş.


Eylül ayı satışı 2632’ye ulaşan Chevy Bolt EV artık ABD’nin tüm eyaletlerinde satılıyor.


Tesla, 2013’ten (bkz) bu yana kurduğu super charger sayısında 1000’e ulaştı. İlk kurulum 2012’nin sonuna doğru. Buna göre, tam 5 yılda 1000 adet kurulum.


IEA Renewables 2017 (bkz)

  • Elektrikli araçların elektrik tüketimindeki oranı 2022’ye doğru ikiye katlanacak, ancak yine de %1 kadar olacak.
  • 2016 yılında kaynak bazında kurulu güç artışı
    • Yenilenebilir 164 GW
      • Rüzgar 52 GW
      • Solar 74 GW
    • Kömür 57 GW (26 GW gücündeki santral ise emekliye ayrıldı)
    • Gaz 29 GW (12 GW gücündeki santral ise emekliye ayrıldı)
  • Solar PV üretimindeki Çin’in payı 2016’da %48, cell üretimindeyse Çin %60 paya sahip.

Toplam kurulu gücü 208 MW olan Rwanda’da,  2018 yılı içerisinde ilave güç devreye almak yerine şebeke yatırımlarına odaklanılacağı açıklandı.


#GününSözü: “Bir arada yaşayan insanlar arasındaki doğal durum, bir barış durumunu değil, ama her zaman ilan edilmemiş olsa bile, her an patlayabilecek gibi görünen bir savaş durumudur. Böyle olunca, kalıcı bir barış durumunun kurulması gerekir.” Kant