12.09.2017

#GününSözü: Şans yalnızca hazır olan zihinlere güler. – Louis Pasteur

Almanya Çevre Bakanlığı Bakanı Barbara Hendricks otomotiv üreticileriyle politikacıları aşırı yakınlığını eleştirerek, yeni araç teknolojilerinin benimsenmesi konusunda Japonya, Çin ve ABD ülkelerinin gerisinde kalındığını ve Alman şirketlerin yıllardır araştırma yeni teknolojiler üzerine AR-GE faaliyeti yürütmesine rağmen halen bunlara yönelik keskin bir karar alınmadığını söyledi.

Aynı gün içerisinde, VW CEO’su Matthias Mueller, 2030 yılı itibariyle 300 adet modelin tamamının elektrikli versiyonunun piyasaya sürülmesine yönelik toplam 20 milyar €’luk harcama yapılacağını ve ilaveten batarya alımı için de ilave 50 milyar € tahsil edildiğini söyledi. CEO’nun şu ifadesi not etmeye değer: “Mesajı aldık ve gereğini yerine getireceğiz. Otomotiv sektöründeki dönüşüm durdurulamaz ve bu dönüşüme liderlik edeceğiz.” (orijinali: We have got the message and we will deliver. The transformation in our industry is unstoppable. And we will lead that transformation.) Tam da bu noktada şuradaki yazının ayrıca önem taşıdığını düşünmekteyim, yazı özetle şunu demektedir: “Tesla’nın amacı, araç üreticilerini uyararak (stimulate), elektrikli taşımacılık konusunda hızlı hareket etmelerini kamçılamaktı. Piyasa oyuncularının açıkladığı elektrikli araç planları Tesla araçlarına gösterilen inanılmaz talebe doğrudan bir cevap niteliği taşıyor ve bu Tesla için bir kazanım“

Elektrikli araç ve cari açık (sadece yakıt açısından)

Herhangi bir standart aracın yılda 20 bin km yol katettiğini varsayabiliriz. 100 km’de 6.5 lt benzin tüketse ve bu araç en az 10 yıl kullanılsa 10 yılda toplam 13 bin lt yakıt harcar. Öte yandan, elektrikli araç 100 km’de 18 kWh elektrik tüketse 10 yılda toplam 36 bin kWh harcar. Benzinli aracın tükettiği yakıt %100 oranında ithal. Elektrikli aracın tükettiği elektrik ise %50 oranında ithal kaynaklardan (doğal gaz + ithal kömür) üretiliyor, o nedenle 36 bin kWh elektriğin yarısı olan 18 bin kWh için cari açık hesabı yaptım.

Ham petrole devletin yaptığı ödemeyi bilemiyoruz, zira 2002’den beri gizleniyormuş (TÜİK raporu dip notta o şekilde yazıyor); ancak günümüz varil fiyatı üzerinden kargo vs eklersek en fazla 1.5 lira/lt ödendiğini varsayabiliriz (1 varil 159 lt). Öte yandan, 1 kWh elektrik üretmek için harcanan doğal gaz ve ithal kömürün maliyeti, üretim karışımındaki yüzdeleri üzerinden 13.4 krş/kWh çıkmaktadır (kömür tonunu 90$ aldım).

Yukarıdaki varsayımlara göre 1 elektrikli araç 10 yıllık sürede 2412 TL cari açık yaratırken, benzinli araç 19500 TL cari açık yaratmaktadır. Elektrikli araç lehine anlamlı bir fark (17088 TL).

Not: Yerli kaynaklardan üretilen elektrikte ithal katkı oranı hesabını yapacak veriye sahip olunmadığı için hesaplamalar basite indirgenmiştir. Aracın kendisinin başlı başına cari açığa etkisi olmakla birlikte, bugün itibariyle bakıldığında trafiğe kayıtlı otomobillerin %70’i ithal, hafif ticari araçların %50’si ithal. Ancak, yerli oto yan sanayisinin ithal edilen araçlara ihracatı olduğu gibi, TR’de üretilen araçların da ithal parçaları (motor başta olmak üzere) vardır. Dolayısıyla, her bir elektrikli aracın ikame ettiği normal araçlar bazında analiz yapmak imkânı da yoktur. ÖTV’yi de düşünmek lazım, zira kamunun, cari açık uzun vadede azalacak olsa bile, bugünkü gelirden olmak isteyeceğini varsaymak hayalcilik olur.

Ağustos 2017 sonu itibariyle Türkiye elektriksel kurulu gücü 81356 MW, kırılım:

1. Doğal gaz – 26606
2. Barajlı hidro – 19776
3. Linyit – 9771
4. İthal kömür – 7474
5. Akarsu – 7300
6. Rüzgar – 6218
7. Jeotermal – 999
8. Fuel oil – 298
9. Taş kömürü – 378
10. Biyokütle – 544
11. Asfaltit – 405
12. Nafta, LNG, Motorin – 7726
13. GES (lisanssız dâhil) – 1579